چالش ها و فرصت های تولید علم و نظریه پردازی در حوزه علمی جامعه شناسی در ایران

(صحت مطالب مقاله بر عهده نویسنده است و بیانگر دیدگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست)  این مقاله، درصدد بوده است تا فرصت­ها و چالش­های فراروی جامعه شناسی در ایران را مورد بررسی قرار دهد. این بررسی با روش اسنادی و کتابخانه­ای و با مراجعه به منابع و متون نظری و پژوهشی موجود و همچنین نتایج سرشماری و گزارش های معتبر انجام شده است. مطالعه نشان داد که ویژگی­هایی چون تنوع قومیتی جامعة ایران، بوم­شناسی انسانی، خرده فرهنگ­ها و نظام­های اقتصادی و اجتماعی این جامعه؛ وجود مراکز دانشگاهی متعدد، دانش­آموختگان و متخصصین حوزة علوم ­اجتماعی، علاقه و اقبال عمومی جوانان و اقشار تحصیل کرده به جامعه شناسی از مهمترین فرصت­ها و زمینه­های رشد و گسترش جامعه­شناسی در ایران هستند. از سوی دیگر، مشکلات فراروی جامعه­شناسی در ایران در سه دستة اساسی شامل مشکلات فراروی علم، چالش­های مربوط به علوم­انسانی و چالش­های خاص جامعه­شناسی قرار می­گیرند. از مهمترین این چالش­ها می­توان به بی­توجهی به نقش جامعه­شناسی و جامعه­شناسان در ساختار عمومی و برنامه­ریزی جامعه، پایین­بودن بودجه­های پژوهشی در مقایسه با دیگر بخش های جامعه، گسترش روحیه مدرک­گرایی و عام­زدگی در زمینة آموزش، شناخت و یادگیری و همچنین بکارگیری مفاهیم و دانش جامعه­شناسی اشاره کرد. این ویژگی­ها موجب شده تا جامعه­شناسی و جامعه­شناسان کمتر در عرصه­های گوناگون زندگی اجتماعی نقش لازم را ایفا نمایند و مراکز دانشگاهی نیز بیشتر بر آموزش علم جامعه­شناسی تأکید داشته و پژوهش­های جامعه­شناختی کمتر مورد توجه قرار گیرند. این مقاله، در پایان پیشنهادهایی را برای بهبود جایگاه جامعه­شناسی در ایران ارائه نموده است.